Positieve psychologie: zo stimuleer je flow

Voordat we in de praktische kant van de psychologie duiken, is het belangrijk om de oorsprong te kennen en te begrijpen wat de term inhoudt. Positieve psychologie is een tak van de psychologie die zich richt op wat mensen gelukkig maakt. Het focust op de kracht van mensen. Het omvat daarmee twee van de drie zaken waar psychologie in de essentie om gaat:

1. Hoe zorg je dat mensen een gelukkig leven leiden?

2. Hoe zorg je dat mensen een betekenisvol leven leiden?

3. Hoe kun je mensen die niet gelukkig zijn of niet functioneren helpen?

Sinds de Tweede Wereldoorlog kwam de focus vooral op het derde punt te liggen. Jarenlang ging psychologie voornamelijk over het helpen van mensen met mentale problemen. Pas in de jaren 90 kwam daar echt verandering in. Volgens Martin Seligman, één van de grondleggers van positieve psychologie, was het de hoogste tijd om ook weer aandacht te besteden aan het nastreven van een gelukkig en betekenisvol leven. Daarmee was de positieve psychologie geboren.

Blijven ontwikkelen

Louk Tammes is arbeids- en organisatiepsycholoog en werkt bij GITP als Assessment psycholoog. Hij deed onderzoek naar positieve psychologie in het algemeen en flow in het bijzonder. Louk: “Organisaties hebben veel baat bij het inzetten van positieve psychologie. Het draagt bij aan gelukkigere medewerkers die meer uit zichzelf willen halen en zichzelf beter kunnen ontwikkelen.” Dat die ontwikkeling cruciaal is, is bekend. Niet alleen is die behoefte aan ontwikkeling terug te vinden in de bekende piramide van Maslow, maar het wordt door veel medewerkers ook als belangrijke drijfveer gezien om bij een organisatie te blijven óf voor een specifieke organisatie te kiezen in de sollicitatieprocedure.

Positieve psychologie in de praktijk: flow

Positieve psychologie heeft als insteek de bevordering van een betekenisvol en gelukkig leven leiden. Hoe stimuleer je dat binnen de organisatie? Louk: “Eén manier om dat voor elkaar te krijgen is door te zorgen dat medewerkers in een staat van flow terecht komen. Het is een staat van zijn waarin mensen over het algemeen het meest gelukkig zijn.” Medewerkers in een flow zijn productiever, efficiënter en creatiever én leveren werk van betere kwaliteit af, zonder dat het ze veel moeite kost. “Tja, er zijn vrij weinig minpunten aan het creëren van die ervaring”, zegt Louk lachend.

5 voorwaarden voor flow

Wat kun je doen om medewerkers te stimuleren om in een flow te komen? Deze vijf zaken zijn belangrijk:

1. Juiste balans tussen uitdaging en vaardigheid

Zorg dat er een goede verhouding is tussen de uitdaging én het vaardigheidsniveau van de medewerker die de taak moet uitvoeren. Is de uitdaging te hoog in relatie tot het vaardigheidsniveau, dan kan dat spanning opleveren. Een te lage uitdaging in relatie tot het vaardigheidsniveau zorgt juist voor verveling. Idealiter daag je de medewerker uit om nét iets boven zijn/haar vaardigheidsniveau te werken. Louk vult aan: “Assessments zijn daarbij een handig hulpmiddel. Het biedt bijvoorbeeld een goede nulmeting om te bepalen waar iemand staat. Hiermee krijg je zicht of het voor iemand mogelijk is om een dergelijke taak op te pakken.”

2. Een werkomgeving die flow faciliteert

Word je constant afgeleid, dan is het haast onmogelijk om in een flow te komen. Die afleiding kan overal vandaan komen. Van meldingen op een telefoon tot herrie op kantoor of gestoord worden door collega’s. Louk: “Hoewel werken in een flow weinig energie vergt en soepel aanvoelt, is ín een flow komen een ander verhaal. Dat kost juist veel energie en moeite! Als je snel weer uit die flow raakt omdat je bijvoorbeeld veel afgeleid wordt, dan heeft het een averechts effect. De energie om in een flow te raken is dan snel op.”

3. Feedback op het werk

Feedback op het werk is noodzakelijk voor die medewerker om een staat van flow te kunnen bereiken. Louk: “Omdat de medewerker met iets bezig is dat net buiten de comfortzone zit, is feedback dat hij/zij op de goede weg is cruciaal om twijfels te voorkomen. Als je niet weet of je iets goed doet, is de kans dat je uit de flow raakt zeer reëel.” Geef dus feedback, daarmee voorkom je onzekerheid.

4. Autonomie

Naast feedback is ook autonomie cruciaal. “Een medewerker moet het gevoel hebben de volledige controle te hebben over datgene wat hij aan het doen is”, zegt Louk. “De medewerker krijgt dan het gevoel dat hij een taak doet omdat hij er zelf voor gekozen heeft.”

5. Zingeving bij een taak

Een belangrijke stap om tot flow te komen is zingeving. Louk: “Als mensen zich verbonden voelen aan een taak en ze inzien dat deze nuttig en betekenisvol is, komen ze sneller in de flow. Dat is ook één van de redenen waarom het zo belangrijk is om de juiste mensen op de juiste plek te hebben. Iets waar de assessments weer hun bijdrage kunnen leveren.”

Flow als manier om doelen te halen

Kom je nooit in een flow, dan is het lastig om echt werk te verzetten waar je dat gevoel van prestatie en voldoening bij ervaart. Louk: “Bovendien is het lastig om vertrouwen te krijgen in je kunnen. Een werkgever die positieve psychologie inzet en de status van flow bij medewerkers stimuleert, zal eerder zijn doelen halen. Ook al is dat doel net boven je kunnen.” Als een medewerker vaker in een flow komt, draagt dat bij aan een positief zelfbeeld en een positieve mindset. Daarmee wordt het weer gemakkelijker om doelen te halen én zichzelf te ontwikkelen.

Positieve psychologie is als een vicieuze cirkel. Maar in plaats van dat die negatief is, ervaart de medewerker iedere keer weer een positief gevolg. Bijvoorbeeld omdat hij een doel heeft gehaald dat hij een jaar eerder niet voor mogelijk had gehouden of simpelweg omdat hij meer werk heeft verzet dan hij had gedacht. En daarom levert bewuste aandacht voor positieve psychologie op de werkvloer altijd iets op!