Wat houdt loopbaanbegeleiding in?

Wat is loopbaanbegeleiding?

Loopbaanbegeleiding of loopbaancoaching is begeleiding bij hulpvragen over werk en loopbaan. Een deskundige adviseur helpt bij het vinden van antwoorden op loopbaanvragen in ieder stadium van een mensenleven. Het kan gaan om het kiezen of veranderen van baan of beroep, maar ook om meer existentiële vragen als: ‘Wat wil ik werkelijk (in mijn werk)?’ en ‘Wie ben ik?’.

De loopbaanbegeleider of -coach en begeleide werken op dynamische wijze samen in het identificeren en handelen naar de doelen van de begeleide. De loopbaanbegeleider zet verschillende middelen, tools en kanalen in om ervoor te zorgen dat de begeleide zelfbewust is, weet welke opties er zijn en een geïnformeerd besluit kan nemen. De begeleide is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen acties (vrij naar Herr & Cramer, 1996).

Vier elementen van loopbaanbegeleiding

In het Handboek ‘Career counseling’ van de Organisatie der Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO) worden vier elementen van loopbaanbegeleiding onderscheiden:

1. het helpen van individuen om zelfbewuster te worden op het gebied van interesses, waarden, vaardigheden en persoonlijkheidsstijl (leer jezelf kennen).
2. het bieden van informatie aan individuen over functies en beroepen (arbeidsmarktoriëntatie)
3. individuen helpen bij het besluitvormingsproces, zodat ze een carrièrepad kunnen kiezen dat goed is afgestemd op hun eigen interesses, waarden, vaardigheden en persoonlijkheidsstijl
4. het helpen van individuen bij het actief managen van hun eigen loopbaanpad (inclusief loopbaantransities en aanpassing aan verschillende levensfases) en om een leven lang te leren en ontwikkelen te faciliteren.

Bij loopbaanbegeleiding draait het dus niet alleen om keuzes maken rondom werk en loopbaan op basis van talent en persoonlijkheid. Ook de privésituatie wordt daarbij betrokken. Is de werk-privébalans in orde? Moet rekening gehouden met (mantel-)zorgtaken? Dit bepaalt mede de belastbaarheid en inzetbaarheid van medewerkers. Daarnaast kan het gaan om hulp bij bijvoorbeeld:

• stress- of burn-outklachten,
• het veranderen of bijsturen van ongewenst gedrag,
• problemen met timemanagement of,
• conflicten met collega’s of leidinggevenden.

Lees ook: Loopbaan APK nog niet ingeburgerd in Nederland

Het loopbaanbegeleidingsproces

Over het algemeen komen tijdens het loopbaanbegeleidingsproces de volgende zaken aan de orde:

• Zelfbewuster worden (self-awareness)
• Arbeidsmarktoriëntatie en exploreren van verschillende opties (inclusief scholingsmogelijkheden, vrijwilligerswerk, jobrotatie, jobcarving)
• Hulp bij het nemen van een besluit
• En (soms) hulp bij het vinden van een (andere) baan, zoals een cv-check, hulp bij het opstellen van sollicitatiebrieven, hulp bij het vinden van geschikte vacatures, voorbereiding op een sollicitatiegesprek, etc.

Hieronder een uitwerking van deze vier punten.

Zelfbewuster worden

In deze fase worden vragen beantwoordt als ‘wie ben ik?’ en ‘wat kan ik?’ Competenties, interesses, waarden, drijfveren en persoonlijkheid worden in kaart gebracht. Ook kan gekeken worden naar de andere ‘levensrollen’ die iemand vervult en wat de invloed van familie en culturele achtergrond is op een (mogelijk) carrièrepad. Op basis hiervan kan ingeschat worden welke (loop-)banen wel bij iemand passen en welke niet.

Arbeidsmarktoriëntatie

Als sprake is van loopbaanoriëntatie is het natuurlijk wel belangrijk om te weten wat de huidige arbeidsmarktsituatie is. Is de arbeidsmarkt krap of juist ruim? Kun je ‘veilig’ overstappen? En in de (nabije) toekomst? Hoe zit het met specifieke functies? Welke functies zijn zeer schaars? Welke passen bij de kennis en vaardigheden? Zijn er mogelijkheden voor zzp’ers? Is omscholing mogelijk? En is dat dan een langdurig traject of kan met een korte bijscholing volstaan worden? Wat verdien je in een bepaalde functie? Waar kun je naartoe groeien? Hoe zien de arbeidsomstandigheden eruit? Voor starters op de arbeidsmarkt is beroepsoriëntatie wellicht noodzakelijk. Welke beroepen zijn er überhaupt? En welke werkgevers moet je dan aan denken?

Een loopbaanbegeleider kan verwijzen naar de juiste bronnen en kanalen om je te oriënteren op de arbeidsmarkt.

Besluitvorming en doelstellingen bepalen

Op basis van wat iemand (in de toekomst) wil, worden doelen bepaald. De wens om CEO te worden, vergt een ander carrièrepad, dan iemand die aangeeft op zijn vijftigste te willen stoppen met werken. En CEO worden is niet voor iedereen weggelegd. Iemand met een (dreigende) burn-out zal een ander doel hebben dan iemand die het gevoel heeft de hele wereld aan te kunnen. Daarnaast kunnen korte en lange termijndoelstellingen bepaald worden.

Het is zeer belangrijk dat in deze fase de bevindingen uit de zelfbewustzijnsfase en de arbeidsmarktoriëntatie samen komen. Je competenties, interesses en persoonlijkheid bepalen wat je kunt en wilt. Welke mogelijkheden biedt vervolgens de arbeidsmarkt?

Baan zoeken

Individuen kunnen hulp nodig hebben bij het opstellen of actualiseren van een cv. Of bij het identificeren van relevante vacatures of het voeren van een sollicitatiegesprek. Er kan ook aandacht besteed worden aan de voorbereiding van een sollicitatiegesprek of onderhandelingsvaardigheden kunnen geoefend worden. Een training personal branding of netwerken kan gewenst zijn. Het hangt van het individu af. Dit is steeds maatwerk.

Randvoorwaarden loopbaanbegeleiding: Veiligheid en vertrouwelijkheid

Een loopbaanbegeleider kan uiteindelijk niet voor iemand anders keuzes maken. Dat moet iemand zelf doen. De loopbaanbegeleider kan helpen bij het maken van keuzes, bijvoorbeeld door het individu te laten reflecteren. Basis is een omgeving waarin de begeleide zich veilig voelt. Uiteraard moet ook vertrouwelijkheid gegarandeerd zijn tijdens een loopbaanbegeleidingstraject.